DE DRAMADRIEHOEK
En waarom we er allemaal in tuinen…..
Gedoe kennen we allemaal
Het is voor iedereen herkenbaar: gedoe in persoonlijke of zakelijke setting. Met een collega, vriend(in), klant, leverancier, familielid of in een team. Je voelt het aan de sfeer, de irritaties, de roddels of steken onder water. Gesprekken en samenwerken gaan niet optimaal. Je hebt een oordeel over de ander of juist over jezelf. Het kan vervelend voelen, maar soms is het ook gewoon lekker en bijt je je vast in je eigen gelijk.
En heel eerlijk? Je zit op die momenten zeker niet op zelfreflectie te wachten!
Het ontstaat vanuit patronen die ons ‘gevangen’ houden
Een persoon of situatie heeft je getriggerd. Gedachten stapelen zich op. Je wordt als het ware ‘gelokt’ in de situatie. We zitten klem. Meningen versterken. En zeg nou zelf: vanuit ons eigen standpunt hebben we ook gelijk!
We zitten ‘gevangen’ in de patronen van de dramadriehoek. Het drama ontstaat doordat er niet langer op een gelijkwaardige manier met elkaar wordt gecommuniceerd of over elkaar wordt gedacht. Op een bepaalde manier miskennen we onszelf of juist de ander. En ook al is het een drama in de dramadriehoek, het kan behoorlijk lekker en comfortabel voelen: je favoriete klotegevoel!
De dramadriehoek
De dramadriehoek is een internationale theorie ontwikkeld door Stephen Karpman. Ik kom het in mijn werk veel tegen. Bijvoorbeeld bij teams die niet lekker samenwerken, ineffectieve communicatie of leiderschap, reorganisaties, verandertrajecten, ongelukkige relaties of als we niet lekker in ons vel zitten. En natuurlijk ook bij mezelf, persoonlijk en professioneel. Het maakt ons menselijk, maar niet handig.
We zitten allemaal wel eens in de dramadriehoek. De dramadriehoek kent drie rollen. Dit zijn: de Redder, Klager en het Slachtoffer. Er is geen goed of fout aan de rollen, maar ze zijn niet effectief. Met andere woorden: zolang we vanuit deze rollen handelen, haal je niet het beste uit je zelf en elkaar. Dit is een keuze, alhoewel dat niet zo voelt. Het voelt alsof het je ‘overkomt’ en dat het door de ander wordt veroorzaakt.
De drie rollen vullen elkaar aan en leveren vaste patronen op. Vaak zijn we ons er niet van bewust dat we ‘gevangen’ zijn in zo’n patroon. In zo’n patroon kunnen we wisselen van rol. Uiteindelijk kost het altijd energie. Bovendien zit je in een ‘verborgen contract’. Dit is een psychologisch contract met een ‘ongezonde’ onderstroom die we intuïtief voelen. Bijvoorbeeld ‘ja’ zeggen en ‘nee’ doen.
Onbewust bekrachtigen de rollen hun eigen gelijk.
Redder:
Deze bemoeial plaatst zichzelf onbewust boven de ander en geeft ongevraagde adviezen. Dit handelen maakt het ongelijkwaardig. Het roept bij de ander passief gedrag op (Slachtoffer) of juist weerstand (Klager). Vanuit deze rol ‘bemoederen’ we ons om de ander. We doen de ander te kort door voor de ander te denken. Daardoor verdwijnt het eigenaarschap bij de ander. Bovendien komen we niet meer aan onszelf en onze eigen taken toe.
Voorbeeld: “je bent mijn moeder niet!”
Klager:
Deze mopperkont plaatst zichzelf boven de ander door te zien wat de ander allemaal niet goed doet. Vanuit deze rol zijn we te kritisch en voeden we ons ego. We hebben altijd gelijk. Graag sluiten we bondjes met anderen die er hetzelfde over denken. Dit roddelen geeft ons energie (denken we). We passen geen zelfreflectie toe. We blijven ‘zeiken’ en dat is ook lekker. Maar laten we eerlijk zijn, uiteindelijk ben je een zeikerd liever kwijt dan rijk.
Voorbeeld: “Ben ik nou zo slim, of ben jij nou zo dom?”
Slachtoffer:
Vanuit deze passieve rol zijn we geneigd om te denken dat we het zelf niet kunnen. We maken onszelf kleiner en doen onszelf tekort. We nemen geen verantwoordelijkheid en handelen alsof we niet volwassen zijn.
Voorbeeld: “Ik weet het niet, laat ik maar mijn mond houden” of “ik heb nog niet zoveel werkervaring als die anderen”
Winnaarsdriehoek
Wil je lekker in je vel zitten en het optimale uit jezelf (en de ander) halen, dan kun je beter handelen vanuit de winnaarsdriehoek. Hier handelen we gelijkwaardig en effectief. Bovendien geeft het de goede energie en flow.
In de winnaarsdriehoek kunnen we ‘als normale volwassen mensen’ situaties met elkaar bespreken. Of het nou foutloos gaat of niet, we komen er samen wel uit. Ook als we er niet uit komen, is het OK. We begrijpen elkaars positieve intenties en zien dat ook zo. Hier begrijpen we dat we zelf verantwoordelijk zijn voor ons eigen handelen en nemen die verantwoordelijkheid ook.
De winnaarsdriehoek kent ook drie rollen. En ook deze drie rollen kennen we allemaal. Dit zijn: de Helper, Hulpvrager en Bouwer.
Helper:
Vanuit deze rol check je expliciet of je de ander kunt helpen. Je luistert eerst naar het antwoord van de ander (in plaats van jouw ideeën al ongevraagd op de ander af te vuren en de ander te redden). Dit voorkomt een ‘verborgen contract’: de ander zal dan ook echt naar je luisteren (in plaats van te doen alsof). Je legt het eigenaarschap op de juiste plek neer.
Dit vraagt discipline en geduld: ga niet voor de ander ‘werken’ als je inschat dat de ander het zelf ook kan. Faciliteer dan met de juiste vragen. En snoer je eigen ongevraagde bemoeial de mond:). Dit is pas echt helpen. De ander groeit, is gemotiveerd en neemt eigenaarschap. En heel eerlijk, wij leren er zelf ook veel van omdat het soms niet makkelijk is om je mond te houden!
Bouwer:
Vanuit deze rol ben je kritisch op een positieve manier. Hierdoor word je graag om advies en feedback gevraagd. In tegenstelling tot de Klager, handel je vanuit de Bouwer wel effectief en gelijkwaardig. De inhoud van de boodschap kan hetzelfde zijn, maar ‘hoe’ je handelt is vanuit respect voor alle partijen. Hier neem je verantwoordelijkheid voor je eigen handelen en daar is zelfreflectie een onderdeel van.
Hulpvrager:
Je bent OK als je hulp vraagt of als je het niet weet. De ander helpt je graag. En toch voelt dit wel eens spannend. Het is de kracht van kwetsbaarheid. Deze rol heeft een aantal voordelen:
1) als je het niet weet of je onzeker voelt, blijf je er niet mee rondlopen. Je stapt weer uit dat klotegevoel. Je komt er achter dat je niet de enige bent. Je voelt je gesteund en leert: daarmee zet je een stap in je persoonlijke of professionele groei;
2) vanuit deze rol activeer je de ander om zelf na te denken en zelf eigenaarschap te pakken. In de praktijk zie ik dat managers deze rol te weinig gebruiken, waardoor ze vaak denken dat de medewerker een training of coach nodig heeft. Het zit er wel in maar komt er niet uit. En dat zal ook zo blijven zolang een manager blijft redden.….
Waarom patronen weerbarstig zijn
Je hebt in principe niets nodig om per direct uit de dramadriehoek te stappen en te stoppen met ineffectief handelen. Je hebt immers alle skills die nodig zijn om vanuit de winnaarsdriehoek effectief te zijn. Bovendien ken je alle zes rollen. Mocht je twijfelen of je in de dramadriehoek of winnaarsdriehoek begeeft: in de ‘onderstroom’ is het merkbaar.
Wel vraagt het MOED om uit je comfortzone te stappen. Onbewust houden onzekerheid, angst, schuld, schaamte of een ander klotegevoel je tegen om dit niet gewoon te doen. Loyaal zijn aan je favoriete klotegevoel is immers ook comfortabel.
Dus: word je de komende periode in een situatie plots wakker in de dramadriehoek, stink er niet langer in. Stap uit je comfortzone en heb de MOED om het juiste te doen.
Veel plezier ermee!
Vragen?
Heb je nog vragen? Of wil je liever dat ik met je mee spar? Je bent van harte welkom! Laat het me weten via froukje@inspiredmovement.nl of 06 - 48 18 5580.
Met inspirerende groet!
Froukje van der Lende
Trainer en coach (individueel | teams | business)
06 - 48 18 5580
"Ik heb een super inspirerend vak, waarbij ik zelf nog steeds leer over patronen, gedrag en dynamieken. Ik hoop dat mijn blogs jou ook inspireren en inzichten geven!"
inspired movement
inspired movement © 2015 - 2023 | All Rights Reserved
Contactgegevens
Froukje van der Lende | T : 00 31 6 48 18 55 80 | E : froukje@inspiredmovement.nl
inspired movement | Bilderdijkstraat 44 | 2013EK Haarlem | www.inspiredmovement.nl | KvK 64989461
by Froukje